Hoe kan de overheid uitgaan van de kracht van de samenleving? Wat heeft de coronacrisis ons daarover geleerd?
Recent verscheen de bundel ‘Leren van corona. Naar een nieuw vertrouwen in samenleving en democratie’.
Centrale vraag: in hoeverre ging de Nederlandse overheid in haar corona-aanpak uit van vertrouwen in de samenleving? Welke lessen zijn daaruit te trekken voor de omgang van het openbaar bestuur met de samenleving, zowel bij een nieuwe #pandemie als onder gewoner omstandigheden? Samen met Pieter Jan Dijkman en André Poortman schreef ik de inleiding. Vier belangrijke lessen die we opschreven:
1) Politiek gaat over waarden en betekenis en de weging daarvan en in crisisomstandigheden over de weging van #grondrechten. Beperking tot bepaalde wetenschappelijke feiten is een vernauwing van de blik op de werkelijkheid. De samenleving totaal op slot doen is in alle gevallen een uiterst hygiënische maatregel maar dat doen we niet, dus kennelijk vinden we ook nog andere zaken belangrijk. De politieke keuzes tussen verschillende #waarden verdienen explicitering. Laten we het jongleren met cijfers beëindigen. Voer het debat over betekenis en waarden en maak daarin beargumenteerde keuzes.
2) Verstandig politiek bedrijven en besturen behelzen mede het vertegenwoordigen van alle inwoners. Dat is bij uitstek een kwestie van algemeen belang. #Cynisme en afkeer van elkaar, het bestuur en de politiek gedijen bij gebrek aan contact en interactie. Vertegenwoordiging van allen is juist zeer belangrijk als maatregelen zulks verhinderen – ‘lockdowns’ – of scheidslijnen met zich meebrengen in de samenleving – denk aan vaccinatiedrang.
3) Het spel van de verdeling der machten moet uiterst serieus gespeeld worden. In crisisstand doet zich bij bestuurders welhaast per definitie een #tunnelvisie voor. De politieke roeping is daaraan gezond en krachtig tegenwicht te bieden.
4) Crisisbeleid en bijbehorende economische maatregelen dienen te bouwen op de actieve #samenleving. Mensen willen en kunnen meer dan crisismanagers denken. Een spiraal van angst is contraproductief en ongezond. Nodig is crisisleiderschap, dat uitgaat van de actieve samenleving. Hierbij is een gezond leven van belang, zowel in het verzachten van de crisisomstandigheden alsook bij het weerstand kunnen bieden aan besmetting. Dit vraagt van overheden een wezenlijk andere manier van met gezondheid en zorg omgaan.
Elsevier Weekblad wijdt in het laatste nummer een artikel aan de bundel.