Preventie produceert levensjaren? Ammehoela

Recent hoorde ik iemand dit op de radio zeggen: ‘preventie produceert levensjaren’. Deze wetenschapper protesteerde tegen het reduceren van preventie-uitgaven in de begroting van VWS. Maar zo nastrevenswaardig is preventie niet.

Ik benoem twee problemen.

Plastic taal
Ten eerste. Als preventie levensjaren produceert, waartoe dan? Gaan mensen die consumeren? Wie dergelijke plastic taal bezigt, wekt de indruk dat die geproduceerde levensjaren instrumenteel worden ingezet voor de cyclus van productie en consumptie. En wat is het hogere doel daarvan dan? Ik ga er overigens vanuit dat de wetenschapper het niet bewust zo bedoelde.

Geïntegreerd leven
Even problematisch lijkt mij, ten tweede, de onderliggende en breed gedeelde overtuiging dat preventie goed zou zijn.
In een ideale situatie leiden mensen een geïntegreerd leven van goede zorg voor zichzelf. Dat is geen geïsoleerd gebeuren, integendeel. Het vraagt een gigantische inspanning om in je eentje diëten te volgen en verleidingen te weerstaan. In een ideale situatie is er sociale samenhang, een beweeg- en voedselcultuur; mensen leven ontspannen. Dit is geen utopische luchtspiegeling. Kijk naar de zogeheten blauwe zones, culturen waar mensen stokoud worden. In zo’n cultuur zijn aanleg en levensstijl van mensen door de culturele context geïntegreerd. Ze eten bijvoorbeeld min of meer ‘vanzelf’ gezond.

Paard achter de wagen
Over het algemeen zijn mensen echter gewend geraakt aan een industriële manier van leven. Voortbrenging en verbruik zijn gescheiden, zoals bij eten: industrieën produceren, consumenten consumeren. Veel mensen hebben nauwelijks idee wat goed voor hen is. Ze consumeren maar raak en krijgen levensstijlgerelateerde ziekten. Daarvoor moeten zij behandelingen consumeren, geproduceerd door de medische sector. Inderdaad is de VWS-begroting een uiting van deze maatschappij-inrichting.
Dat we hiermee het paard achter de wagen spannen, zien velen inmiddels in en zij pleiten voor preventie.
Maar preventie is ook weer iets geproduceerd door anderen dan mensen zelf, en mensen moeten het aanbod ervan consumeren.
De vooronderstelling is opnieuw dat mensen niet zelf een geïntegreerd gezond leven leiden, maar dat experts en professionals hen hierbij sturen en ondersteunen. Daarmee kan preventie de vervreemding van mensen van een zelfstandige gezonde levenswijze bestendigen. Zogezegd is preventie een extra paard achter de wagen.

Gezond leven
Zo nastrevenswaardig is preventie dus niet en ook niet een preventie die levensjaren produceert. Woorden doen ertoe. Nodig zijn sociale samenhang, een context van ontspannen en bewegen, een voedselcultuur; een geheel waarin mensen voor zichzelf zorgen en voor elkaar. Dat is geen preventie, dat is gezond leven.